IVF/IUI ପାଇଁ ଓଭାରିଆନ୍ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ବିଷୟରେ ଆପଣ ଜାଣନ୍ତି କି?

Author: Dr.Hema Vaithianathan ,Senior Consultant & Fertility Specialist

ବନ୍ଧ୍ୟାତ୍ୱ ହେଉଛି ଏପରି ଏକ ଅବସ୍ଥା ଯାହା ସମଗ୍ର ବିଶ୍ୱରେ ପ୍ରତି 6 ଜଣଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ 1 ଜଣଙ୍କୁ ପ୍ରଭାବିତ କରିଥାଏ।

ବନ୍ଧ୍ୟାତ୍ୱ ଉଭୟ ପୁରୁଷ ଏବଂ ମହିଳାଙ୍କ ମାନସିକ ଏବଂ ଶାରୀରିକ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟ ଉପରେ ଗଭୀର ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ।

ପ୍ରଜନନ ସମସ୍ୟା ସହ ସଂଘର୍ଷ କରୁଥିବା ଦମ୍ପତିଙ୍କ ପାଇଁ ଆସିଷ୍ଟେଡ୍ ରିପ୍ରଡକ୍ଟିଭ୍ ଟେକ୍ନୋଲୋଜି (ART) ହେଉଛି ଦକ୍ଷତାର ସହ ଯୋଜନାବଦ୍ଧ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଅଟେ।

ବୈଷୟିକ ଉନ୍ନତି ଏବଂ ପ୍ରମାଣ ଭିତ୍ତିକ ଗବେଷଣା ସହିତ, ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟାଗୁଡ଼ିକୁ ସଂଶୋଧନ ଏବଂ ସରଳୀକରଣ କରାଯାଇଛି ଯାହା ଦ୍ୱାରା ଦମ୍ପତିମାନେ ଚିକିତ୍ସାରେ ବିତାଉଥିବା ସମୟ, ଚିକିତ୍ସା ଯୋଜନା ଏବଂ ପରିଚାଳନା ଦୃଷ୍ଟିରୁ ସହଜତା ପାଇପାରିବେ। ଏହି ଉନ୍ନତି ବର୍ତ୍ତମାନର ଆସିଷ୍ଟେଡ୍ ରିପ୍ରଡକ୍ଟିଭ୍ ଟ୍ରିଟମେଣ୍ଟକୁ ‘ରୋଗୀ ଅନୁକୂଳ’ ଏବଂ ବହୁତ ସଫଳ କରିଛି।

IVF ଓ IUI ଭଳି ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ଏହାର ସଫଳତା ଉଚ୍ଚମାନର ଗାମେଟ୍ ଏକ୍ସଟ୍ରାକ୍ସନରେ ରହିଥାଏ। ପ୍ରାରମ୍ଭିକ ସମୟରେ, ଏକ ପ୍ରାକୃତିକ ଋତୁସ୍ରାବ ଚକ୍ର ସେଟିଂରେ ଆସିଷ୍ଟେଡ୍ ରିପ୍ରଡକ୍ଟିଭ୍ ପ୍ରକ୍ରିୟା କରାଯାଉଥିଲା। ପ୍ରାକୃତିକ ଓଭୁଲେସନ୍ ପର୍ଯ୍ୟାୟରେ ଡିମ୍ବ ବାହାର କରାଯାଉଥିଲା। ପରବର୍ତ୍ତୀ ସମୟରେ ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ପାଇଁ ନୂତନ ଔଷଧର ଆବିର୍ଭାବ ସହିତ, ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍‌ର ଉନ୍ନତ ପର୍ଯ୍ୟାୟକୁ ART ପ୍ରକ୍ରିୟାରେ ସମନ୍ୱିତ କରାଯାଇଥିଲା।

ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍‌:

ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଔଷଧ (ହରମୋନାଲ୍ ଡେରିଭେଟିଭ୍) ବ୍ୟବହାର କରି ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ଏକାଧିକ ପରିପକ୍ୱ ଡିମ୍ବ ଉତ୍ପାଦନ କରିବାକୁ ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେଟ୍ କରାଯାଏ।

ଏହି ପଦ୍ଧତି ଗର୍ଭାବସ୍ଥାର ସମ୍ଭାବନାକୁ ସର୍ବାଧିକ କରିବା ପାଇଁ ଗର୍ଭାଶୟ ସ୍ଥାନାନ୍ତର ପାଇଁ ପର୍ଯ୍ୟାପ୍ତ ଏବଂ ଅନେକ ଉତ୍ତମ ମାନର ଭ୍ରୁଣ ପ୍ରାପ୍ତ କରିବାର ସୁଯୋଗ ସୃଷ୍ଟି କରେ।

ଏହା ସହିତ, ଯେଉଁମାନଙ୍କର ଡିମ୍ବାଶୟ ରିଜର୍ଭ କମ୍ ଥାଏ ଏବଂ ଯେଉଁମାନେ ସେମାନଙ୍କର ପ୍ରଜନନ କ୍ଷମତା ବଜାୟ ରଖିବାକୁ ଚାହୁଁଛନ୍ତି ସେମାନଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଏହା ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ।

ଏହା କିପରି କାର୍ଯ୍ୟ କରେ?

ଡିମ୍ବ ପୁନରୁଦ୍ଧାର ପାଇଁ ଅନେକ ଡିମ୍ବ ଉତ୍ପାଦନ କରିବା ପାଇଁ ଫଲିକଲ୍ ଷ୍ଟିମୁଲେଟିଂ ହରମୋନ୍ (FSH) ଏବଂ ଲ୍ୟୁଟିନାଇଜିଂ ହରମୋନ୍ (LH)ର ହର୍ମୋନାଲ୍ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ଡିମ୍ବାଶୟକୁ 8-14 ଦିନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଦିଆଯାଏ। ଯଦିଓ ଏହି ହରମୋନ୍ ଶରୀରରେ ପ୍ରାକୃତିକ ଭାବରେ ଉତ୍ପନ୍ନ ହୁଏ, ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ଏହି ହରମୋନ୍‌ଗୁଡ଼ିକର ଉଚ୍ଚ ସ୍ତର ବଜାୟ ରଖିବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରେ, ଯାହା ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଏକାଧିକ ଡିମ୍ବକୁ ପରିପକ୍ୱ ହେବାରେ ସାହାଯ୍ୟ କରିଥାଏ।

ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ପାଇଁ ଲାଗୁଥିବା ସମୟ ଫଲିକଲ୍‌ର ପରିପକ୍ୱତା ସମୟ ଉପରେ ନିର୍ଭର କରେ।

ବେଳେବେଳେ ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ହର୍ମୋନାଲ ଔଷଧ ଦିଆଯାଏ ଯାହା ଡିମ୍ବାଶୟ ଫଲିକଲ୍‌କୁ ପ୍ରାଇମ୍ ଏବଂ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥାଏ।

ଚିକିତ୍ସା ଆରମ୍ଭ ହେବା ପରେ କ’ଣ ଆଶା କରିବେ?

1. ପ୍ରତିଦିନ ହରମୋନାଲ୍ ଔଷଧ ଦିଆଯିବ
2. ଶରୀରରେ ହରମୋନ ସ୍ତର ନିରୀକ୍ଷଣ କରିବା ପାଇଁ ନିୟମିତ ରକ୍ତ ପରୀକ୍ଷା କରାଯାଏ
3. ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଫଲିକଲ୍‌ର ବୃଦ୍ଧି ଆକଳନ କରିବା ପାଇଁ ଅଲଟ୍ରାସାଉଣ୍ଡ ସ୍କାନ୍ କରାଯାଏ
4. ଔଷଧ ଏବଂ ହରମୋନାଲ୍ ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ୍ ମୁଡ୍ ସ୍ୱିଙ୍ଗ୍ ଭଳି କିଛି ପ୍ରଭାବ ପକାଇପାରେ
5. ଯଦି ଡିମ୍ବାଶୟରେ ଆଶାନୁରୂପ ଭାବରେ ପ୍ରଭାବ ପଡ଼ିନଥାଏ, ତେବେ ଏହି ଚକ୍ର ବାତିଲ କରାଯାଇପାରେ

ନିମ୍ନ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟା ଦେଖାଯାଇପାରେ:

1. ସ୍ତନରେ ଅତ୍ୟଧିକ କୋମଳତା
2. ଇଞ୍ଜେକ୍ସନ ସ୍ଥାନରେ ଫୁଲିବା କିମ୍ବା ଦାଗ ହେବା
3. ପ୍ରାକୃତିକ ଗର୍ଭଧାରଣ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଏକାଧିକ ନିଷେଚିତ ଭ୍ରୁଣ
4. ଓଭାରିଆନ୍ ହାଇପରଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ
5. ମୁଡ୍ ସ୍ୱିଙ୍ଗ୍ ଏବଂ ଚିଡ଼ଚିଡ଼ାପଣ

ଓଭାରିଆନ୍ ହାଇପରଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ (OHSS)

ଯେପରିକି ନାମରୁ ଜଣାପଡୁଛି, ଅତ୍ୟଧିକ ହରମୋନ୍ କାରଣରୁ ଡିମ୍ବାଶୟ ଅତ୍ୟଧିକ ଷ୍ଟିମୁଲେଟ୍ ହେବା ଏବଂ ଶରୀରରେ ତରଳ ପଦାର୍ଥ ଲିକ୍ ହେବା ଫଳରେ ଡିମ୍ବାଶୟ ଫୁଲିଯିବା କାରଣରୁ ଏହି ଜଟିଳତା ସୃଷ୍ଟି ହୁଏ।

IVF ନେଉଥିବା ଯେଉଁ ମହିଳାମାନଙ୍କର PCOS ଥାଏ, ସେମାନଙ୍କଠାରେ ଏହା ଅଧିକ ଦେଖାଯାଏ।

ଅବସ୍ଥାର ଗମ୍ଭୀରତା ଏବଂ ଲକ୍ଷଣ ଉପରେ ଆଧାର କରି ଚିକିତ୍ସା କରାଯାଏ।

ଯେଉଁ ମହିଳାମାନଙ୍କର OHSS ର ଅଧିକ ବିପଦ ଥାଏ, ସେମାନେ CAPA – IVM ଚୟନ କରିପାରିବେ।

CAPA – IVM, ଏକ ଔଷଧ ମୁକ୍ତ IVF ଚିକିତ୍ସା

ଏହା ଇନ୍ ଭିଟ୍ରୋ ମାଚୁରେସନ୍ (IVM)ର ଏକ ଉନ୍ନତ ସଂସ୍କରଣ ଅଟେ ଏବଂ ଏଥିରେ ଇଞ୍ଜେକସନ ସଂଖ୍ୟା ଏବଂ ପ୍ରତିକୂଳ ପାର୍ଶ୍ୱ ପ୍ରତିକ୍ରିୟାକୁ ବାଦ୍ ଦେଲେ ପାରମ୍ପରିକ ଇନ୍ ଭିଟ୍ରୋ ଫର୍ଟିଲାଇଜେସନ୍ (IVF) ତୁଳନାରେ ଉତ୍ତମ ଫଳାଫଳ ରହିଥାଏ।

PCOS ଥିବା ମହିଳା, ଓଭାରିଆନ୍ ହାଇପର ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ସିଣ୍ଡ୍ରୋମ୍ (OHSS)ର ଅଧିକ ବିପଦ ଥିବା ରୋଗୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ ଏହି କମ୍ ଖର୍ଚ୍ଚ ବିଶିଷ୍ଟ ଏବଂ କମ୍ ଗମ୍ଭୀର ପ୍ରକ୍ରିୟା ସୁପାରିଶ କରାଯାଏ।

ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ପାଇଁ କମ୍ ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ କିମ୍ବା ଆବଶ୍ୟକ ହୋଇନଥାଏ।

ଯଦି ଆପଣ ଡିମ୍ବାଶୟ ଷ୍ଟିମୁଲେସନ୍ କରିବାକୁ ବିଚାର କରୁଛନ୍ତି ତେବେ ଏଗୁଡ଼ିକ ମନେ ରଖନ୍ତୁ:

1. ସର୍ବଦା ଆପଣଙ୍କ ଔଷଧ, ପରୀକ୍ଷା ଏବଂ ସ୍କାନ୍ ଉପରେ ନଜର ରଖନ୍ତୁ
2. କୌଣସି ଚିନ୍ତାଜନକ ଲକ୍ଷଣ ଦେଖାଦେଲେ ତୁରନ୍ତ ଡାକ୍ତରୀ ପରାମର୍ଶ ନିଅନ୍ତୁ
3. ଏହି ପ୍ରକ୍ରିୟା ବେଳେବେଳେ ଅତ୍ୟଧିକ କଷ୍ଟକର ଏବଂ ଚାପଜନକ ହୋଇପାରେ। ନିଜ ପ୍ରତି ଦୟାଳୁ ଏବଂ କୋମଳ ହୁଅନ୍ତୁ।