IVF શોટ વિશે તમે જે જાણવા માગો છો તે બધું

Author : Dr. D. Maheswari Consultant & Fertility Specialist

માતા-પિતા થવું એ અસાધારણ અનુભવ છે પરંતુ કેટલાક યુગલો માટે તે મુશ્કેલ પ્રવાસ હોઈ શકે છે અને તેમના માતા-પિતા થવા નું સ્વપ્ન સાકાર કરવા માટે IVF ની જરૂર પડી શકે છે. IVF એ અદ્યતન પ્રજનનક્ષમતા સારવાર પૈકીની એક છે જે પ્રજનનક્ષમતા- પડકાર્યો યુગલોને વંધ્યત્વ દૂર કરવામાં અને માતા-પિતા થવા માં મદદ કરે છે. જો કે, ઘણા લોકો IVF પ્રક્રિયા અથવા IVF સારવારમાં વપરાતા ઇન્જેક્શનથી વાકેફ નથી. ઘણા લોકો IVF ઇન્જેક્શનથી ડરતા હોય છે અને ડર અને ગેરસમજને કારણે IVF ટાળે છે. પરંતુ જે મહિલાઓ IVF પસંદ કરે છે તેમના માટે IVF લેતા પહેલા IVF શોટના પ્રકારો અને સમગ્ર સારવારની મુસાફરી વિશે વિગતવાર જાણવું મહત્વપૂર્ણ છે.

IVF માં, ઇંડા અને શુક્રાણુઓને સ્ત્રીના શરીરની બહાર ફળદ્રુપ થવાની મંજૂરી છે. ગર્ભાધાન પછી રચાયેલ ગર્ભ વધુ વૃદ્ધિ અને વિકાસ માટે સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાં મૂકવામાં આવે છે.

IVF શોટ શું છે?

IVF શોટ્સ મૂળભૂત રીતે હોર્મોન્સ છે જે IVF સારવાર દરમિયાન વિવિધ હેતુઓ માટે આપવામાં આવે છે. FSH (ફોલિકલ સ્ટિમ્યુલેટિંગ હોર્મોન), લ્યુટીનાઇઝિંગ હોર્મોન (LH), હ્યુમન કોરિઓનિક ગોનાડોટ્રોપિન (hCG), ગોનાડોટ્રોપિન રીલીઝિંગ હોર્મોન (GnRH), વગેરે જેવા હોર્મોન્સ આપવામાં આવે છે.

IVF શોટ લોકેશન શું છે?

IVF શૉટ સ્થાન સબક્યુટેનીયસ અથવા ઇન્ટ્રામસ્ક્યુલર હોઈ શકે છે. સબક્યુટેનીયસ ઇન્જેક્શન પેટ અથવા જાંઘમાં આપવામાં આવે છે જ્યારે ઇન્ટ્રામસ્ક્યુલર ઇન્જેક્શન સીધા સ્નાયુમાં આપવામાં આવે છે.

વિવિધ પ્રકારના IVF ઈન્જેક્શન આપવામાં આવે છે:

1. સ્ત્રીઓના અંડાશયને ઘણા ઇંડા બનાવવા માટે ઉત્તેજીત કરવા

2. ઇંડાના મુક્તિને રોકવા માટે

3. oocyte પરિપક્વતાને ઉત્તેજીત કરવ

4. ગર્ભ સ્થાનાંતરણ માટે ગર્ભાશયને તૈયાર કરવા

IVF માં કેટલા IVF ઈન્જેક્શન આપવામાં આવે છે?

IVF ઇન્જેક્શનની સંખ્યા દર્દીથી દર્દીમાં બદલાય છે કારણ કે એક કદ બધાને બંધબેસતું નથી. દર્દીના પ્રતિભાવ, આરોગ્યની સ્થિતિ અને અન્ય પરિબળોના આધારે, IVF શૉટ્સની સંખ્યા અને માત્રા અલગ અલગ હોય છે. સામાન્ય રીતે, IVF શોટ 10 દિવસના સમયગાળા માટે આપવામાં આવે છે

ગર્ભાવસ્થા માટે IVF શોટ્સ શું છે?

– હ્યુમન મેનોપોઝલ ગોનાડોટ્રોપિન (HMG)

– GnRH એગોનિસ્ટ

– GnRH પ્રતિપક્ષી

– અત્યંત શુદ્ધ HCG

– પુનઃસંયોજિત HCG (ઓવિટ્રેલ)

– અત્યંત શુદ્ધ FSH

– પુનઃસંયોજિત FSH

– પુનઃસંયોજિત LH

ગર્ભાવસ્થા માટે IVF શોટથી શું અપેક્ષા રાખવી?

IVF એ ચિંતા, ઉત્તેજના અને નિરાશા સાથે રોલર કોસ્ટર રાઈડ હોઈ શકે છે. IVF કરાવતી વખતે વ્યક્તિએ માનસિક રીતે તૈયાર રહેવાની અને શાંત વલણ રાખવાની જરૂર છે. IVF ઈન્જેક્શનની અસર વ્યક્તિના વજન અને ભૂખ પર પણ પડી શકે છે. કેટલીક સ્ત્રીઓને હોર્મોનલ ઇન્જેક્શનને કારણે કબજિયાત થઈ શકે છે. ઉપરાંત, કેટલાકમાં OHSS (અંડાશયના હાયપરસ્ટિમ્યુલેશન સિન્ડ્રોમ) વિકસી શકે છે જે હોર્મોન ઇન્જેક્શનની આત્યંતિક પ્રતિક્રિયા છે જેના પરિણામે અંડાશયમાં સોજો આવે છે.

IVF ની આડઅસર વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ અલગ અલગ હોઈ શકે છે. કેટલીક સામાન્ય આડઅસરો છે:

– મૂડ સ્વિંગ

– શિરોવેદના

– ઉબકા

– પેટ નો દુખાવો

– અચાનક આવતો તા

– ત્વચાની લાલાશ

જો ઉપરોક્ત લક્ષણો લાંબા સમય સુધી ચાલુ રહે છે, તો તબીબી સહાય લેવી મહત્વપૂર્ણ છે.

શું તમે ઈન્જેક્શન વિના IVF કરી શકો છો?

ઈન્જેક્શનના ડર અને તેની સાથે સંકળાયેલ ભાવનાત્મક, શારીરિક અને માનસિક આઘાતને કારણે આઈવીએફનો ઉલ્લેખ પોતે જ મહિલાઓમાં ગભરાટ પેદા કરે છે. ઘણા બધા ઇન્જેક્શનનો ઉપયોગ PCOS, કેન્સર અને અન્ય સ્વાસ્થ્ય સ્થિતિ ધરાવતી સ્ત્રીઓ માટે હાનિકારક હોઈ શકે છે. CAPA IVM (કેપેસીટેશન ઇન્વિટ્રો પરિપક્વતા) એ અદ્યતન પ્રજનનક્ષમતા સારવાર પ્રક્રિયા એ oocyte પરિપક્વતા સમસ્યાઓ, થ્રોમ્બોફિલિયા, PCOS, કેન્સર અને પ્રતિરોધક અંડાશય સિન્ડ્રોમ ધરાવતી સ્ત્રીઓ માટે એક સુરક્ષિત વિકલ્પ છે. CAPA IVM માં ફક્ત 2 થી 3 ઇન્જેક્શનનો ઉપયોગ કરવામાં આવે છે કારણ કે પરિપક્વ ઇંડાને બદલે, સ્ત્રીઓ પાસેથી અપરિપક્વ ઇંડા એકત્રિત કરવામાં આવે છે. આ અપરિપક્વ ઇંડા પ્રયોગશાળામાં 2-પગલાની પરિપક્વતાની પ્રક્રિયામાંથી પસાર થાય છે જે પછી પ્રયોગશાળામાં ગર્ભાધાનની પ્રક્રિયા હાથ ધરવામાં આવે છે. આ પ્રક્રિયા લગભગ દવા મુક્ત છે અને જે મહિલાઓ ઈન્જેક્શનથી ડરતી હોય છે અને ખર્ચ-અસરકારક અને ઓછી આક્રમક પ્રક્રિયા કરવાનું પસંદ કરે છે તેમના માટે વધુ સુરક્ષિત સારવારનો અનુભવ છે. CAPA IVM ના કિસ્સામાં OHSS નું કોઈ જોખમ નથી.

શું ઇંડા પુનઃપ્રાપ્તિ પીડાદાયક છે?

પીડા એ વ્યક્તિલક્ષી અનુભવ છે અને તે વ્યક્તિથી વ્યક્તિમાં અલગ હોઈ શકે છે. એનેસ્થેસિયાના પ્રભાવ હેઠળ ઇંડા પુનઃપ્રાપ્ત કરવામાં આવે છે જેના પરિણામે ખૂબ જ ઓછી અગવડતા થાય છે. કેટલીક સ્ત્રીઓને માસિક દરમિયાન અનુભવાતી ખેંચાણ જેવી જ ખેંચાણ થઈ શકે છે. જો તમને અન્ય કોઈ ગૂંચવણો થાય તો તરત જ પ્રજનન નિષ્ણાતનો સંપર્ક કરો.

IVF ઈન્જેક્શન કેવી રીતે કામ કરે છે?

પગલું ૧: પ્રજનનક્ષમતા મૂલ્યાંકન – તમે પ્રજનન નિષ્ણાત સાથે પરામર્શ કરશો જેમાં તમે અને તમારા જીવનસાથી બંનેનું પ્રજનન મૂલ્યાંકન શામેલ હશે. તે રક્ત પરીક્ષણો, અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કેન, વીર્ય વિશ્લેષણ વગેરે હોઈ શકે છે.

પગલું ૨:વ્યક્તિગત સારવાર – અનુવર્તી પરામર્શ દરમિયાન, પ્રજનન નિષ્ણાત તમારા સ્વાસ્થ્યની સ્થિતિ, ઉંમર, જીવનશૈલી વગેરેના આધારે તમારા માટે એક વિશિષ્ટ સારવાર પ્રોટોકોલ તૈયાર કરશે અને સમગ્ર સારવાર પ્રક્રિયાને સમજાવશે.

પગલું ૩:અંડાશયના ઉત્તેજના – ઇંડા ઉત્પાદન માટે અંડાશયને ઉત્તેજીત કરવા માટે તમને માસિકના ૨ દિવસે IVF ઇન્જેક્શન પ્રાપ્ત થશે.

પગલું ૪:અનુશ્રવણ – તમે તમારી IVF મુસાફરીમાં માર્ગ પર છો કે કેમ તે તપાસવા માટે, નિયમિત અલ્ટ્રાસાઉન્ડ સ્કેન અને રક્ત પરીક્ષણો કરવામાં આવશે. આ ઇંડા એકત્રિત કરવાનો યોગ્ય સમય નક્કી કરવામાં મદદ કરશે.

પગલું ૫: ટ્રિગર શોટ – તમને ઇંડાની પરિપક્વતાને ટ્રિગર કરવા માટે એક ઇન્જેક્શન પ્રાપ્ત થશે.

પગલું ૬:ઇંડા પુનઃપ્રાપ્તિ તમને એનેસ્થેસિયા આપવામાં આવશે અને અલ્ટ્રાસાઉન્ડ માર્ગદર્શનનો ઉપયોગ કરીને ઇંડા એકત્રિત કરવામાં આવશે.

પગલું ૭: વિટ્રો ગર્ભાધાનમાં – ઇંડાને પુરૂષ ભાગીદારના શુક્રાણુઓ સાથે ભળી જવાની મંજૂરી આપવામાં આવે છે જેના પરિણામે ગર્ભની રચના થાય છે.

પગલું ૮: ભ્રૂણ તબદીલી – શ્રેષ્ઠ ગુણવત્તાનો ભ્રૂણ સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાં સ્થાનાંતરણ થાય છે.

પગલું ૯: ગર્ભાવસ્થા પરિક્ષણ – તમારે ભ્રૂણ સ્થાનાંતરણના ૨ અઠવાડિયા પછી ગર્ભાવસ્થા પરિક્ષણ કરવાની જરૂર છે.

IVF ને લગતા કેટલાક મહત્વપૂર્ણ વારંવાર પૂછાતા પ્રશ્નો

1. શું IVF સારવાર બધા માટે સમાન છે?

ના IVF સારવાર, દવાઓ અને માત્રા વય, આરોગ્ય, જીવનશૈલી વગેરેના આધારે વ્યક્તિએ વ્યક્તિએ બદલાય છે.

2. શું IVF માં લિંગ પસંદ કરવું શક્ય છે?

ભારતમાં જાતિની પસંદગી ગેરકાયદેસર છે અને પ્રતિબંધિત છે.

3. સ્થિર ભ્રૂણ ટ્રાન્સફર શું છે?

IVF સારવારમાં, જો ભ્રૂણ સ્થિર થઈ જાય અને પછીની તારીખે સ્ત્રીના ગર્ભાશયમાં સ્થાનાંતરિત થાય,તો તેને સ્થિર ભ્રૂણ સ્થાનાંતરણ કહેવાય છે.

4. IVF માં એકલ ભ્રૂણ સ્થાનાંતરણ શું છે?

IVF માં, અદ્યતન ટેક્નોલોજીના ઉપયોગ દ્વારા, બહુવિધ ભ્રૂણને સ્થાનાંતરિત કરવાને બદલે માત્ર એક જ ગર્ભ પસંદ કરીને મહિલાના ગર્ભાશયમાં સ્થાનાંતરિત કરવામાં આવે છે. એકલ ભ્રૂણ સ્થાનાંતરણ કસુવાવડ અને અન્ય ગૂંચવણોનું જોખમ ઘટાડે છે.